Hayır, bir bordroya girmeyeceğim

Meslek seyahatine Maliye’de başlayan, Hazine’ye geçmeyi düşünürken kendi tabiri ile “prenslerin devri” başlayınca maliye müfettişliğinden ayrılan Adnan Nas’ın yolu dev bir şirket ile kesişiyor. CFO’luk misyonunu sürdürürken “Ben birinci adam olmak istediğim bir işte çalışmak istiyorum” diyerek ayrıldığı STFA’da, bugün idare heyeti başkanlığı yapıyor Adnan Nas.

Doğan Selçuk ÖZTÜRK

● Adnan Beyefendi, mesleğinize neden Maliye’de başladınız?

Mülkiye’yi (Ankara Siyasal’ı) bitirdikten sonra üniversitede kalmaya kararlıydım, o yüzden de devletle ilgili hiçbir imtihana girmemiştim. Haziran periyodundan sonra bir gün o imtihanlara giren sınıf arkadaşlarımdan Mahfi Eğilmez ile karşılaştık, elinde Bond çanta, üstünde lacivert ekip elbise. Maliye Müfettişi olduğunu ve aldığı maaşı söyleyince ben de çok daha düşük maaşı olan asistanlıktan vazgeçtim. Mahfi sonradan itiraf etti, halbuki Heyetten demişler ki “Okuldaki parlak öğrencileri ikna et bize getir.” O denli hoş bir anımız var Mahfi ile. Uzun yıllar sonra bir panelde Mahfi Beyefendi moderatörken ben de konuşmacıydım. Birçok yerli ve yabancı dinleyici vardı. Beni tanıtırken “Bu sağımda oturan 30 yıllık arkadaşım. Ondan çok büyük şeyler bekliyorduk. Ola ola mali müşavir oldu” dedi. Salon kahkahadan kırıldı. Ben o sırada PwC’nin başındaydım. Mahfi Beyefendi çok espritüeldir. (Gülüyor)

PRENSLER DEVRANI BAŞLADI

● Bir mühlet kamuda çalıştıktan sonra özel bölüme geçtiniz.

Maliye müfettişliği devlet bürokrasisinde çok seçkin bir meslekti. Daha sonraki hayatımda birden fazla hususta maliye müfettişliği bakış açısının yararlı olduğunu görmüşümdür. Bir kere büyük resmi yakalama bahtı veriyor. İnsanlara liderlik etme yeteneği kazandırıyor. Ülkeyi de tanıyorsunuz. Döviz yokluğundan lakin 9. yılda yurt dışına gidebildim. 81 yılında İngiltere’ye giderek Ortak Pazar mevzuatını, İngiliz vergi sistemini inceledim, İngilizcemi geliştirdim. Dönüşte Hazine’ye geçmeyi düşünmüştüm, lakin Özal’ın gelişiyle Hazine, maliye müfettişlerine kapatıldı. Prensler dönemi başlamıştı.

ODTÜ kurucusu, birebir vakitte eski Maliye Bakanı Kemal Kurdaş murahhas azaydı o vakit STFA’da. “Denetim kümesi kurmak istiyoruz, bir adama muhtaçlığımız var” dedi. Bir banka ile de görüşüyordum, ancak STFA bir devdi. Koç ve Sabancı’dan sonra gelen şirketti. Kabul ettim. Evvel kontrol kümesini kurdum, sonra da mali koordinatör, şu anki tabiriyle CFO oldum.

● Sizin tabirinizle bir “dev”i denetlemek nasıldı?

Farklı bir kontrol anlayışı getirdim. Benden evvel kontrol yapanlar ufak tefek vergi usulsüzlükleri ile uğraşmışlar, ben tam bilakis şirketin performanslarına bakmaya başladım. Genel müdürler bundan rahatsız oldular. Bir adam gelmiş, burada verimsizlik var, şirketin parası güzel kullanılmıyor, projelerde kârlılık hesapları güzel yapılmıyor vb. kontrol raporları yazmaya başlamış. Hiç unutmam bir gün CEO Eser Beyefendi beni odasına çağırdı. Kendisi ayrıyeten Sezai Bey’in manevi oğluydu. “Kardeşim sen mühendis misin?” dedi. “Yok” dedim. “Nereden anlıyorsun bizim projelerin ziyan ettiğini?” Boğaz Köprüsü’ne başlamışlardı o sırada, köprü ziyan edecek diye rapor yazmıştım. “Mühendis değilim lakin matematiği güzel bilirim. Fen kısmı birincisiyim” dedim. CEO ile bu türlü bir çatışma durumuna geldik. Yaptıklarımda maliye müfettişliğinin verdiği formasyonun çok tesiri var. Biz devlette o terbiye ile yetiştik: Hazineyi korumak. Burada da şirketin öz varlığını, yani hissedarların sermayelerini korumak. Bu türlü bir güdüyle kontrol yaptım.

Sonradan şirketlerde sıkıntılar çıktı. Sezai Bey’in bir siyaseti vardı. Şirketler büyüdükçe o şirketlerin başındakilere ufak paylar vermiş. Lakin muhakkak bir evreden sonra o küçük pay sahipleri derebeylere dönüşmüş. Sezai Beyefendi 90 yaşına yakınken şirkete döndü ve bütün o derebeylerini tasfiye etti.

“HAKKIDIR, ÇEKSİN”

● STFA’nın kurucuları Sezai Türkeş yahut Feyzi Akkaya ile anılarınızı dinleyebilir miyiz?

Feyzi Beyefendi ile çok yok. Zira Feyzi Beyefendi az gelirdi şirkete. Çekilmişti benim vaktimde. Feyzi Bey’in aslında parayla pulla ilgisi de yoktu. Çok mütevazıydı, bilim adamı üzereydi. Alemdağ’da tek katlı bir konutta inziva hayatı yaşıyordu. Sezai Beyefendi ile bir iki anımı anlatabilirim.

Bir gemi inşaat şirketimiz vardı, Sedef Gemi. Sonradan Kalkavan’lara satıldı. Şirket sipariş üzerine Almanlara gemi üretiyordu ancak zamanlamalarda ve maliyetlerde bir sorun vardı, bu nedenle de ziyan ediyordu. İşin başında olan küçük hissedarlar bana gelip kederlerini anlatıyorlardı. İdare Kurulu’nda onlarla konuşurken, “Kredi alacağınıza Almanları ortak edin. Böylelikle finansman masrafından kurtulursunuz” dedim. Onlar da “Adnan Beyefendi, ağzınıza sıhhat, biz yıllardır Sezai Bey’e anlatıyoruz lakin kendisi müsaade vermiyor” dediler. O ortada Sezai Beyefendi gözleri kapalı oturuyordu, ses de çıkarmadığı için herhalde Lider Yardımcısı olarak bana bırakıyor dedim. “Almanları çağırın, paydaşlık görüşmesi yapalım” dememe kalmadı güm diye masaya vurdu. Halbuki uyumuyormuş. “Gemi işinde paydaşlık olmaz. O mevzuyu unutun” dedi. Böylelikle Almanlarla paydaşlık projem suya düştü. Uygun de bir ikaz oldu bana. Sezai Bey’in her şeyi dinlediğini anladım.

Bir öteki gün, bu küçük şirketlerden birinin mali işlerinin başındaki arkadaş aradı beni. “Adnan Beyefendi, şirketin idare heyeti lideri filanca beyefendi 500.000 dolarlık bir çek yazdı kendine.” O vakit büyük para 500.000 dolar, yıl 1990. “Ne yapayım?” dedi. “Ben Sezai Beyefendi ile görüşüp sana söylerim” dedim. Sezai Bey’e mevzuyu aktardım, hiçbir şey söylemedi. Döndü, denize baktı biraz. Ben de herhalde bir şey demiyor diye kalktım. Kapıya hakikat giderken tekrar sordu, “Kaç para çekmiş?” dedi. “500.000 dolar” dedim. Biraz daha düşündü. “Hakkıdır, çeksin” dedi. Çok enteresan gelmişti bana. Şöyle yorumladım, başından kıdem tazminatı hesabı yapmış olmalıydı. Zira bir müddet sonra onu da ayırdı işten.

● STFA’dan neden ayrıldınız?

Her gün akşama hakikat Sezai Bey’in odasına masraf, hususları aktarır, gerekli imzaları alırdım. Sekizinci yılıma geldiğimde önümün tıkandığını gördüm. Buraya girdiğimde Sezai Beyefendi ileride bana da pay verir diye düşünürken o ortam ortadan kalkmıştı. O vakit bir istikbal derdine düştüm. Bir gün kendisine gidip “Efendim kusura bakmayın, size çok saygılıyım ancak benim de ayrılmam lazım artık” dedim. “Niye, temel artık lazımsın bana” dedi. CFO idim. “Siz inşaatçısınız. Sizin yanınızda finansla uğraşan adamlar birinci adam olamaz. Ben birinci adam olmak istediğim bir işte çalışmak istiyorum” dedim. Hayır demedi. “Sen gidip artık oburunun bordrosuna mı gireceksin?” dedi. “Hayır, bir bordroya girmeyeceğim, Coopers’a partner olacağım” dedim. O sırada İngilizlerle konuşuyordum Coopers için. O İngiltere’yi âlâ bildiği için, o vakit git dedi. Güzeline gitti. “Ama bir şartla” dedi. “Yönetim heyetinde ayda bir bana geleceksin, lider vekilim olacaksın.” O denli de oldu. Daha sonra da Küresel Holding ve diğer şirketlerde YKÜ olduğum yıllarda küme ile daima danışmanlık alakamız olmuştur.

SİZ BİR DE BANA SORUN…

● Coopers ve akabinde PricewaterhouseCoopers öykünüz başlıyor?

Sezai Bey’den de onayı alınca Coopers’ta başladım. O vakit Big 6 idiler, Coopers ise en küçükleriydi. Kabul ediş nedenim de buydu, meydan okuma vardı. Burayı ben büyüteceğim diyordum. Gittiğimde şirkette 20-30 kişi vardı, hepsi kontrol yapıyordu. İki sene sonra üçüncü sıraya yükseldik. Hem vergi danışmanlığını hem de idare danışmanlığını kurduk. Ondan sonra kurumsal finansman kısmını geliştirdik. Temelde vergi kısmından sorumluydum lakin bütün kısımların pazarlamasına da bakıyordum. İkinci olmaya kararlıydık lakin bir gün sürpriz bir gelişme oldu. Coopers ve Price birleşmeye karar verdiler dünyada, o denli olunca bizde de birleşme kaçınılmaz oldu. Bu karar benim için hiç olumlu değildi. 6 ay evvel Coopers bizim başarımızı görüp Türkiye’deki paylarını bize devretmişti, işveren haline gelmiştik. Büyük pay bendeydi. Bir anda işverenlikten tekrar partnerliğe dönüş yaptık. Çok başarılı bir birleşme oldu fakat siz bir de bana sorun onun içinde ne gaileler atlattık, kaç tane parlak arkadaşımızı kaybettik, ne uyuşmazlıklar yaşadık.

Price’in başında bir Amerikalı vardı. O sırada onun yardımcısı da Cansen Başaran idi. Amerikalı emekli oldu. Biz Cansen ile ikimiz görücü yolu evlenmiş olduk. Bizim şirketin ismi Başaran Nas oldu. O denetimciydi, ben vergiciydim. Hasebiyle birbirimizi tamamlıyorduk. Açık orta bir numaraya yükseldik. Coopers devrinde başlattığımız gayrimenkul danışmanlığı, gümrük danışmanlığı üzere inovatif hizmetlerle başarımızı perçinledik.

İsveçliye naylon faturayı anlatmak çok sıkıntı işmiş

● Yabancı şirketlere verdiğiniz hizmetlerden aklınızda yer edinenler var mı?

Volvo’nun Türkiye’deki birinci kuruluşunu yapmıştım. Onu kurarken bir genel müdür geldi İsveç’ten. Tatlı bir adamdı. Ortada bir sohbet ediyor, yemek yiyorduk. Bir gün telefon etti bana, “Adnan gümrükteki malları çekemiyoruz, bizim mali işler müdürü bir şeyler anlatıyor, anlamıyorum” dedi. Gidip baktım. Malum ithalatta devletin naylon fatura soruşturması vardır, bunların mallarını da soruşturma esnasında bekletiyorlar. “Herkese bu soruşturmayı yaparlar, alttaki şirketlerin faturalarını incelerler, biraz vakit alır” dedim. Fakat adama bir türlü naylon faturanın ne olduğunu anlatamadım. Bir İsveçliye naylon faturanın ne olduğunu anlatmak çok güç bir işmiş. Adamın ahlakında o denli bir şey yok ki…

Kimse kederini anlatmaya yanaşmadı

Mehmet Şimşek’in Maliye Bakanı olduğu vakit, bir vergi aff ı bildirimi yayınlanmıştı. Bu bildirim bütün mükellefl eri bu aftan yararlanmaya zorluyordu. Birçok yabancı şirketin Türkiye’deki temsilcilerinin olduğu bir heyeti o vaktin Başbakanı Erdoğan’la görüştürdüm. Yabancı sermayenin kederlerini dinlemek üzere vakit ayırdı Sayın Başbakan. Fakat kelam alan herkes teşekkür edip kelamı başkasına bırakıyordu. Kimse sıkıntılarını anlatmaya yanaşmadı, başbakanla görüşmeye de alışık değillerdi, çekinmişlerdi. İş başa düştü. “Efendim” dedim, “Bu arkadaşlarımız işveren değil, profesyoneller. Yurt dışına rapor veriyorlar. Genel merkezlerine nasıl desinler ki biz vergi aff ından yararlanacağız, sen vergi mi kaçırdın diye adamları işten atarlar.” Sayın Başbakan durumu anladı ve “Hemen yarın yeni bir bildirim çıkarın, yabancı şirketleri bu uygulamadan muaf tutun.” diye talimat verdi. Böylelikle yabancı şirketlerin yetkilileri rahat bir nefes aldılar.

Dünya

Adam,Bey,Bana,İş,Maliye,Şirketler,Vergi,Ola,Çek,Hisse,Denetim,Zaman,Yabancı,Başa,Şirket,Şirketin,Bir Gün,Fatura,Mahfi,Etti,Arkadaş,Başında,Ortak